Хөрмәтле ата-әсәләр! Һеҙҙе әүҙем һөйләшеүгә саҡырам!

Донъяла киң ҡулланыу тапҡан компьютер балалар өсөн телевизор, автомобиль, электр яҡтылығы кеүек кәрәкле әйбер. Өлкәндәр өсөн ул замандың мөғжизәле техникаһы тип һаналһа, балалар өсөн ҡыҙыҡлы, үҙенә тартып торған уйынсыҡ.
Психологтар әйтеүенсә, компьютерҙа уйнау, эшләү баланың күҙаллауын, логик һәм абстракт фекерләүен үҫтерә. Компьютер уйындары балаға үҙаллы мәсьәлә сисеүҙә һәм бер эшмәкәрлектән икенсеһенә тиҙ генә күсә алыуға ярҙам итә. Кескәйҙәрҙең ижади һәләте үҫеүе тураһында ла оноторға ярамай. Ҡайһы бер бала компьютер ярҙамында сит телде тиҙерәк үҙләштерһә, ә икенсеһе – һүрәт төшөрөүҙе үҙ итә. «Аҡыл машинаһы»н балаларҙың аң-белем даирәһен киңәйтеү сараһы булараҡ ҡулланыу отошло.

Зарары

Компьютерҙа эшләү күҙ органдарынан ҙур көсөргәнешлек талап итә, уның тамырҙарына насар йоғонто яһай. Шулай уҡ ул нервыларҙы ла ҡуҙғыта. Баланың тиҙ ярһыуы, йоҡлай алмауы, иғтибарһыҙлығы, төшөнкөлөккә бирелеүе, көндөҙ ҙә йоҡомһорап йөрөүе ошоно дәлилләй. Компьютер менән ныҡ ҡыҙыҡҡан бала үҙенең тиҫтерҙәре менән сағыштырғанда аҙ хәрәкәтләнә, физик үҫештә лә ҡалыша. Ул ашауҙан баш тарта, тән үҫешендә лә проблемалар тыуыуы мөмкин. Компьютер артында ғына ултырған бала тиҫтерҙәре менән аралаша ла белмәй.

Эш урынын дөрөҫ ойоштороу

Компьютер балаларҙың һаулығына зыян килтермәһен өсөн, эш урынын дөрөҫ ойоштороу мотлаҡ. Түбәндәгеләрҙе һәр саҡ иҫтә тотоу зарур:

• эш урыны тейешлесә яҡтыртылған, әммә ҡояш нурҙары һәм шәмдең яҡтыһы мониторға тура төшөргә тейеш түгел,
• бала компьютер алдында арҡалы ултырғыста ултырырға, монитор экраны уның күҙҙәренән 50-70 сантиметр булырға тейеш,
• яурындарҙы күтәрмәй, иркен ултырырға, ҡулдарҙы кәүҙә янында тоторға, ә ҡул суҡтары клавиатура бейеклегендә булыуы отошло,
• һәр 5-7 минут һайын күҙ ҡарашын экрандан айырып, алыҫтағы ниндәйҙер предметҡа ҡарау кәрәк,
• компьютер тоташтырылған сымдарға һәм розеткаларға теймәү зарур,
• клавиатура менән эшләгәндә ҡулдар ҡоро һәм таҙа булырға тейеш,
• компьютер торған бүлмәне көн дә елләтеү һәм еүеш сепрәк менән йыйыштырырға кәрәк,
• монитор янында кактус сәскәһенә ҡарағанда аквариум тотоу отошлораҡ.

Санитар талаптар һәм нормалар буйынса компьютерҙа уйнау, шөғөлләнеү баланың йәш үҙенсәлектәренә ҡарата ваҡыт менән сикләнеүен белеп эш итеү мотлаҡ: 5 йәшлектәргә – 7 минут, 6-7 йәштәгеләргә – 10 минут, 8-11 йәшлектәргә 15-20 минуттан артмаҫҡа тейеш.
Шул уҡ ваҡытта йоҡо алдынан һәм ашағандан һуң уйнамау, уҡыусыларға дәрестәрен әҙерләмәйенсә компьютерҙа шөғөлләнеүҙе кисектереү отошло. Өлкәндәр, ата-әсәләр уйындарҙың йөкмәткеһен тикшереп торорға бурыслы. Агрессив уйындарҙан баш тартырға кәрәк. 
Бала компьютер артында оҙаҡ ултырмаһын өсөн улар менән йышыраҡ аралашығыҙ, үҙегеҙ бала саҡта уйнаған уйындар менән таныштырығыҙ, саф һауала йөрөгөҙ.